Po pokazie filmu „Maurice i ja” porozmawiamy o tym, jak skutecznie budować narracje o „niepopularnej”, lecz cennej materialnie czy społecznie architekturze. Jak tworzyć koalicje i działać na rzecz oraz korzystać z istniejących i dostępnych narzędzi, aby zadbać o jej widoczność i zrozumienie?



W zróżnicowanym gronie dyskutantek i dyskutantów pokażemy na przykładach – zaliczanych do architektury historycznej, zasobu przemysłowego czy obiektów późnego modernizmu – że zachowanie, zadbanie i odnowienie dziedzictwa ma wciąż szansę się wydarzyć i warto mieć na nie wrażliwość. Życie po życiu architektury jest możliwe – co udowadniają udane inwestycje, o których na pewno powiedzą nasi goście i gościni, przedstawiciele zarówno prywatnych inicjatyw i firm (Alicja Prodeus i Piotr Grochowski), jak i samorządowego organu zajmującego się dbaniem o dziedzictwo (Marcin Dawidowicz). Odpytywać ich będzie architektoniczna publicystka, inicjatorka akcji nakierowanych na dbanie o modernistyczną spuściznę (Julia Dragović).



Dowiemy się, jak wspierać dobre inicjatywy z „tylnego fotela”. Co każdy i każda z nas może zrobić, by skutecznie dokładać swoje cegiełki do tworzenia pozytywnego obrazu cennych budynków i większych fragmentów tkanki miejskiej.



Rozmowa realizowana we współpracy z Narodowym Instytutem Architektury i Urbanistyki.

W czasie wykładu przedstawiona zostanie fascynująca, zawiła i pełna zwrotów akcji historię niedokończonego biurowca NOT, potocznie zwanego „Szkieletorem”, który przez ostatnie 40 lat górował nad rondem Mogilskim w Krakowie.



Budowę rozpoczęto w latach 70., w ramach planu rewitalizacji Dworca Głównego i stworzenia w rejonie ronda Mogilskiego dzielnicy wieżowców – krakowskiego Manhattanu. Inwestycję przerwano jednak niedługo później. „Szkieletor” stał się symbolem upadku i pychy systemu komunistycznego. Nagłówki gazet opisywały go jako straszydło czy widmo, a w tym samym czasie we Wrocławiu media w podobny sposób odmalowywały dworzec PKS.



Oba obiekty – mimo oczywistych różnic – symbolizują nadzieję na powstanie nowoczesnej miejskiej przestrzeni, oba poniosły druzgocącą klęskę z powodu braku materiałów i środków finansowych, a dziś budzą przede wszystkim nostalgię za czymś, czego nigdy nie było. Przez kolejne dekady, gdy konstrukcja „Szkieletora” stała opuszczona, powstawały liczne koncepcje jej przebudowy. Na szczęście, w przeciwieństwie do wrocławskiego dworca, jedna z nich została zrealizowana. Biurowiec NOT zyskał nowe życie – ale czy „nowa szata” rzeczywiście wyszła mu na dobre?



Wydarzenie w ramach wystawy „Odrażający, brudny, zły”, współorganizowanej z Muzeum Architektury we Wrocławiu.



MIASTOmovie poleca – wydarzenie w ramach projektu: Wrocław na nowo opowiadany. Filmowe i architektoniczne narracje o odradzającym się mieście. Projekt realizowany ze środków Gminy Wrocław w ramach inicjatywy „Wrocław miastem dialogu, solidarności i pojednania”.

W trakcie dyskusji po filmie „Czandigarh. Utopia Le Corbusiera” porozmawiamy o tym, czego możemy dziś uczyć się od mniejszych i większych utopii oraz czy wytwarzanie nowych idei i projektów o takim charakterze ma dla nas jeszcze obecnie sens.



Zastanowimy się, czy przyglądanie się miejskim obszarom – założeniom projektowanym jako całościowe, oparte na mocnych ideowo, często nawet utopijnych koncepcjach – może nas inspirować, ale i przynosić konkretne rozwiązania dla problemów, z którymi zmagają się miasta współcześnie. Przyglądając się projektowi Chandigarhu, zarówno temu faktycznie zrealizowanemu przez Le Corbusiera, jak i pierwotnie planowanemu przez Macieja Nowickiego, przytoczymy także inne przykłady utopii – urbanistycznych czy społecznych (w których wytwarzanie fizycznej przestrzeni, takiej a nie innej architektury było istotnym elementem) – które wciąż funkcjonują i mają się dobrze.

Sięgniemy również po takie, które albo nie zostały wdrożone w życie lub poniosły porażkę i przybliżymy, z czego mogło to wynikać. Historyczka sztuki i architektka Dorota Leśniak-Rychlak poprowadzi rozmowę z Urszulą Jabłońską, pisarką, autorką reportażu „Światy wzniesiemy nowe” o wspólnotach poszukujących lepszego jutra, Kacprem Kępińskim, krytykiem i badaczem architektury oraz Jerzym Łątką, architektem wierzącym w eksperymentalne projekty.



Dyskusja realizowana we współpracy z SARP Wrocław i Narodowym Instytutem Architektury i Urbanistyki.

Anna Malinowska i Tomasz Słomczyński, oboje zajmujący się i dziennikarstwem i pisaniem reportaży, od wielu lat odkrywają nie zawsze znane czy oczywiste wizerunki bliskich sobie miast – Katowic, Sosnowca, Sopotu oraz krain – Kaszub i Żuław.

Ta rozmowa będzie opowieścią o osobistych strategiach ich pracy nad historią i tożsamością, w kontekście przede wszystkim reportaży o terenach o poniemieckiej historii, wydanych przez Wydawnictwo Czarne. Razem z socjourbanistą Łukaszem Haratem zgłębią temat docierania do mniej chętnie wspominanych faktów oraz potencjale posiadania przez każde z miast i regionów wielokulturowej tożsamości, która wpływa na ich obecny kształt i bogactwo.



Spotkanie realizowane we współpracy z Wydawnictwem Czarne oraz A

Zaraz po pokazie filmu „Na zawsze w moim sercu. 27 pięter Alterli” spróbujemy wspólnie poodkrywać dzisiejsze narracje związane z wielkopłytowymi osiedlami. Czy po latach postrzegania ich jako bezduszne, zbyt jednorodne, sprzyjające przestępczości i anonimowości, kiedy w końcu zaczęliśmy dostrzegać jakie mogą mieć duże zalety – wiele przydatnych usług, zieleń, dużą przestrzeń między budynkami i zazwyczaj świetne skomunikowanie z resztą miasta – potrafimy spojrzeć na nie jako na potencjał i wzór dla obecnie budowanych osiedli? Co ma w sobie filmowa Alterlaa, czego nie chcemy dostrzec na wrocławskim Gądowie, Poznańskich Ratajach czy warszawskim Targówku, a co mogłoby wpłynąć na revival z sukcesem przy udziale młodszych pokoleń?



W towarzystwie badaczki architektury Anny Cymer, edukatorki i popularyzatorki designu multidyscyplinarnego Katarzyny Świętek i pisarki Beaty Chomątowskiej poćwiczymy rozpoznawanie przestrzeni sprzyjających aktywności na każdym etapie naszego społecznego rozwoju i wydłużaniu życia. Zastanowimy się, jak opowiadać o wielkiej płycie, na jakie jej aspekty zwracać uwagę, jakie działania podejmować, by tworzyć i pokazywać jej różnorodność i atrakcyjność, mimo często dosyć monotonnego lub z pozoru nieciekawego kostiumu. Wspólnie odpowiemy na pytanie, jakie rozwiązania z tamtych sposobów kształtowania wspólnoty i przestrzeni moglibyśmy wcielać w życie i dziś? I czy jest coś, o co powinniśmy się szczególnie zatroszczyć, bo z krajobrazu osiedli wielkopłytowych może niepostrzeżenie zniknąć.



Dyskusja realizowana we współpracy z Austriackim Forum Kultury w Warszawie i Narodowym Instytutem Architektury i Urbanistyki oraz dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.



Unmittelbar nach der Vorführung des Films „Für immer in meinem Herzen. 27 Stockwerke von Alterla” werden wir gemeinsam versuchen, die heutigen Narrative im Zusammenhang mit Großplatten-Siedlungen zu entdecken. Nachdem wir sie jahrelang als seelenlos, zu homogen, kriminalitätsfördernd und anonym wahrgenommen haben, haben wir endlich begonnen, ihre großen Vorteile zu erkennen – viele nützliche Dienstleistungen, Grünflächen, viel Platz zwischen den Gebäuden und in der Regel eine hervorragende Anbindung an den Rest der Stadt – können wir sie als Potenzial und Vorbild für die derzeit entstehenden Wohnsiedlungen betrachten? Was hat das filmische Alterlaa, was wir in Wrocławs Gądów, Poznańs Rataje oder Warschaus Targówek nicht sehen wollen, und was könnte zu einer erfolgreichen Wiederbelebung unter Beteiligung der jüngeren Generationen beitragen?



In Begleitung der Architekturforscherin Anna Cymer, der Pädagogin und Popularisatorin des multidisziplinären Designs Katarzyna Świętek und der Schriftstellerin Beata Chomątowska werden wir üben, Räume zu erkennen, die Aktivitäten in jeder Phase unserer sozialen Entwicklung und Lebensverlängerung fördern. Wir werden darüber nachdenken, wie man über die Großplattenbauten sprechen kann, auf welche Aspekte man achten sollte und welche Maßnahmen zu ergreifen sind, um ihre Vielfalt und Attraktivität trotz ihres oft recht eintönigen oder scheinbar uninteressanten Äußeren zu schaffen und zu zeigen. Gemeinsam werden wir die Frage beantworten, welche Lösungen aus den damaligen Methoden der Gestaltung von Gemeinschaft und Raum wir heute umsetzen könnten. Und ob es etwas gibt, worum wir uns besonders kümmern sollten, weil es aus der Landschaft der Plattenbausiedlungen unbemerkt verschwinden könnte.



Die Diskussion wird in Zusammenarbeit mit dem Österreichischen Kulturforum in Warschau und dem Nationalen Institut für Architektur und Stadtplanung sowie dank der Unterstützung der Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit durchgeführt.

Po dziesięciu latach od rozpoczęcia przez Ankę Bieliz i Kubę Żarego projektu „VOID” wracamy do miejsc, którym w 2015 roku przyglądaliśmy się szczególnie uważnie – przestrzeniom, które w wyniku wojennych zniszczeń i powojennego zarządzania zostały pozbawione dotychczasowego znaczenia i przez dekady nie otrzymały nowej funkcji.

Kilkumiesięczne działania w ramach pierwszej odsłony projektu były próbą postawienia pytań o przekształcenia tkanki architektoniczno-urbanistycznej Wrocławia w ostatnim stuleciu i o ich wpływ na odczuwanie przestrzeni publicznej, budowanie z nią więzi, a także o możliwe sposoby kształtowania wizerunku miasta tak silnie nasyconego wpływami przeszłości. Była to również analiza przyczyn wielu poniesionych na tym gruncie porażek oraz włączenie się w dyskusję – od lat obecną w dużych europejskich miastach – o sensie i zakresie rekonstrukcji historycznej.

Interwencje artystyczne w przestrzeni i spotkania z odbiorcami, stanowiące część projektu „VOID”, pozwoliły zbadać społeczny odbiór problemu „pustek” w mieście. Podjęliśmy wówczas tematy utraconej wartości symbolicznej, roli ruin w krajobrazie, planowania przestrzeni osieroconej oraz niezrealizowanych koncepcji urbanistycznych. Stawialiśmy pytania o to, co, jak i czy w ogóle warto rekonstruować, pozostawiając otwartym dla wszystkich użytkowników miasta zagadnienie status quo pustek semantycznych, funkcjonalnych i symbolicznych we współczesnym krajobrazie.

W 2025 roku powrócimy do tych ambiwalentnych miejsc – dla jednych naznaczonych klątwą wiecznego niezabudowania, dla innych posiadających urok otwartej przestrzeni w gęstym mieście. Podczas wspólnego spaceru porozmawiamy o tym, jak odbieramy je dziś, zobaczymy też, które z nich przeszły diametralną metamorfozę, a które wciąż czekają na lepszą przyszłość.



MIASTOmovie poleca – wydarzenie w ramach projektu: Wrocław na nowo opowiadany. Filmowe i architektoniczne narracje o odradzającym się mieście. Projekt realizowany ze środków Gminy Wrocław w ramach inicjatywy „Wrocław miastem dialogu, solidarności i pojednania”.

Spotkanie z badaczką, kuratorką i autorką książki „Futerał. O urządzaniu mieszkań w PRL-u” poprowadzi dyrektorka marketingu Galerii Wnętrz DOMAR i wykładowczyni designu Aldona Mioduszewska.

Zmierzymy się ze stereotypami, które od lat krążą w opowieściach o sposobach używania i urządzania mieszkań w PRL-u. Przyjrzymy się ogromnej reporterskiej, badawczej i archiwistycznej pracy Agaty Szydłowskiej nad odgrzebywaniem faktów i weryfikacją mitów. Dowiemy się co najbardziej z utrwalonych obrazów z tamtego okresu ją zdziwiło, co było satysfakcjonujące w odkrywaniu wcześniej nieznanych faktów oraz jakimi narzędziami – wizerunkami, opowieściami, propagandowymi powtarzanymi repetytywnie przekazami – budowano opowieść o modernizującym się w powojennej Polsce społeczeństwie.



Spotkanie realizowane we współpracy z Wydawnictwem Czarne oraz Galerią Wnętrz DOMAR

Walka między modernizmem a historyzmem w dyskursie o architekturze trwa. Wyważone zdania, bliskie opiniom amerykańskiego architekta, zwolennika neoklasycyzmu Allana Greenberga: „Uznając, że […] zarówno architektura klasyczna, jak i modernistyczna wydały na świat arcydzieła i że obie mają mocne i słabe strony, będziemy mogli lepiej zrozumieć obie. Tylko wtedy dostrzeżemy, że klasycyzm jest w swojej istocie nowoczesny i że architektura modernistyczna w swoich szlachetnych elementach jest w gruncie rzeczy klasyczna”, wydają się nie być zbyt popularne na internetowych forach czy podczas specjalistycznych dyskusji komentujących nowe inwestycje.



Po projekcji filmu „Drezno. Architektura a polityka” spróbujemy podążyć z Greenbergiem i spotkać się pośrodku, by docenić palimpsestowość naszych miast. Zadba o to dziennikarka Bogna Świątkowska, która o wartości akceptowania różnych stylów w architekturze i krajobrazie wokół nas podyskutuje z Joanną Majczyk, architektką i badaczką architektury oraz urbanistyki, zwłaszcza socrealistycznej oraz Aleksandrą Paradowską, historyczką sztuki i badaczką powiązań architektury i polityki.

Odwołując się do sytuacji przedstawionych w filmie, zastanowimy się również, w jakim stopniu architektura może kształtować postawy polityczne lub wręcz przeciwnie – jak może być przez pewne światopoglądy czy ruchy zawłaszczana. Jakie mamy sposoby budowania opowieści o tożsamości miast poprzez inwestowanie w odnowę czy rekonstrukcję architektury o danym stylu, istotnym dla danej narodowości? O czym świadczyć może coraz mocniejsza w Polsce wśród przedstawicieli i przedstawicielek konserwatywnych myśli niechęć do neomodernizmu oraz sympatyzowanie z wszelkimi inicjatywami rekonstrukcyjnymi czy postulowanie tworzenia nowej architektury w stylach historyzujących.

Dyskusja realizowana dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Odwołując się do procesów i narzędzi podejmowania decyzji ukazanych w filmie „Tu będzie miasto”, podyskutujemy o tym, jakie zmiany na przestrzeni lat zaszły w Polsce w definiowaniu i społecznym postrzeganiu oraz wdrażaniu w życie zjawisk takich jak partycypacja czy gentryfikacja. Jaki jest odbiór i realne możliwości realizowania w naszych warunkach koncepcji takich jak dzielnica kreatywna czy miasto 15-minutowe?

Zastanowimy się nad tym, jakie społeczności i związane z ich obecnością wyzwania powinny być w centrum naszej uwagi podczas planowania inwestycji i interakcji lokalnych na naszych osiedlach. Czy świadomość intersekcjonalności faktycznie pomaga nam dziś inaczej spojrzeć na prowadzenie odgórnych procesów, które miałyby jedne grupy wzmacniać, a innym nie zagrażać? Spróbujemy odpowiedzieć sobie też na pytanie, jak mądrze łączyć opowieści o życzliwych, różnorodnych miastach czy osiedlach z realnymi działaniami – skrojonymi na nasze warunki i możliwości.

A rozmawiać będą: strateżka i koordynatorka procesów wokół krakowskiej dzielnicy kreatywnej Wesoła Carolina Pietyra, aktywistka i Pełnomocniczka Prezydenta Wrocławia ds. Równego Traktowania Alina Szeptycka, badacz i praktyk partycypacji Borys Martela oraz architekt pracujący przy projektach partycypacyjnych Andrzej Jaworski.

Rozmowa będzie tłumaczona na Polski Język Migowy

Spotkanie realizowane we współpracy z Departamentem Różnorodności Społecznej Urzędu Miasta Wrocław.

Współczesny polski rynek mieszkaniowy jest zdominowany przez ofertę komercyjną. Publiczna debata o mieszkalnictwie odzwierciedla modele władzy, systemy wartości i sprowadza się w gruncie rzeczy do dyskusji o tym, czy mieszkanie jest prawem czy towarem.



Marta Baranowska podczas wystąpienia przyjrzy się reklamom osiedli mieszkaniowych (na przykładzie warszawskiego rynku pierwotnego) przez pryzmat wartości, do których odwołują się ich nadawcy, czyli deweloperzy. W badaniu przeprowadzonym w 2023 roku na potrzeby pracy magisterskiej i artykule na jej podstawie opracowanym w 2025 roku, autorka przyjmuje pozycję obserwatorki, stara się wyjść poza prostą opozycję prawa i towaru oraz powielane w mediach hasła: betonoza, patodeweloperka, mikroapartment. Nie tropi błędów i nieścisłości, a zastanawia się nad tym, w jaki sposób opowiadane są nowe miejsca, nowe osiedla.



Punktem odniesienia jest dla niej idea domu jako schronienia, ze świadomością, że obraz marzenia, którego urzeczywistnieniem jest dom, jest dużo bardziej złożony. Wpływają na niego zarówno uwarunkowania społeczno-gospodarcze, w tym kontekst transformacji czy bliższe nam echo pandemii, jak i indywidualna historia. Złożone komunikaty wizualno-językowe, z których zbudowane są kampanie reklamowe osiedli mieszkaniowych, tworzą nowe miejsca, nowe znaczenia, ale też czerpią z trendów i z drugiej strony – z historii. Jak o osiedlach i mieszkaniach opowiadają deweloperzy? Z czego budują narrację, jakie nazwy tworzą, do czego się odwołują? W jakim stopniu kreują rzeczywistość, a na ile odwołują się do (realnych) potrzeb?



Spotkanie realizowane we współpracy z SARP Wrocław i Fundacją Fandom.

Architektka Agnieszka Tomaszewicz w ramach komentarza do filmu „Dziesięć kwartałów. Dziedzictwo Bukaresztu” wprowadzi nas w kontekst zaszytych w architekturze idei i wartości socrealizmu. Tych, które wskazywane były tylko na papierze, ale i takich, które miały szansę realnie manifestować się w architekturze i urbanistyce okresu przełomu lat 40. i 50. XX wieku.

Spojrzymy też dalej - do czasów, gdy w przestrzeni na dobre rozgościł się socmodernizm, dziś będący celem architektoniczno-dokumentacyjnych wypraw w nasze rejony geograficzne. Posłuchamy o genezie stylu oraz symbolice, jaką były nasycane ówczesne projekty, tworzone w duchu zapisów z doktryny, mającej sprzyjać budowie nowego, powojennego społeczeństwa w państwach bloku wschodniego. Przyjrzymy się narracjom, jakimi próbowano nakarmić społeczeństwo poprzez stawianie budowli i całych założeń w określonych stylach w Europie Środkowo-Wschodniej.

Zweryfikujemy też, dla kogo w teorii, a dla kogo w praktyce budowano nowe, wysokojakościowe przestrzenie usytuowane blisko centrów miast, które stanowiły zawieszone między miejskością a wiejskością urbanistyczne nowum i jakiego rodzaju usługi wspólne, mające wpływać na tworzenie nowej socjalistycznej wspólnoty, lokowano na nowych osiedlach.

Wykład realizowany we współpracy z Rumuńskim Instytutem Kultury w Polsce.

Odwołane konkursy, przeszacowane i zatrzymane inwestycje, leżące przez lata od momentu wybrania do realizacji w szufladach projekty. Wiemy, że jest tego dużo, a za taki, a nie inny obrót spraw w każdym przypadku odpowiadają inne czynniki. Ale czasami wydaje się, że jednym budynkom bardziej los sprzyja, a innym projektantom ciągle tylko kłody pod nogi…

Urbanista i popularyzator dziedzictwa modernizmu Mateusz Parużyński zaraz po pokazie filmu „Budując Bastylię” przybliży nam swój subiektywny wybór największych archipomyłek – czy to wynikających ze zbyt wybujałych, niedopasowanych do realnych możliwości ambicji, zakrzywionego obrazu potrzeb społecznych, a także podpatrzonych i fascynujących, ale zupełnie obcych rodzimym kontekstom kulturowym idei, które próbowano wcielić w życie na lokalnym gruncie. Poznamy również przykłady pomyłek, które przyniosły pozytywne zaskoczenia – mimo niechęci specjalistów trafiły w społeczne gusta. Nie obędzie się bez próby sprawdzenia, czy możemy w przypadku architektury mówić o specyficznej aurze budynku lub niewytłumaczalnych w racjonalny sposób mocach, którymi dany obiekt może nas przyciągać lub odrzucać.

Wykład realizowany we współpracy z Narodowym Instytutem Architektury i Urbanistyki.